Według obowiązującego systemu emerytalnego od wysokości naszej pensji brutto pobierana jest składka emerytalna. W pierwszej kolejności składka trafia do ZUS (Zakładu Ubezpieczeń Społecznych), gdzie ok. 85% z niej obligatoryjnie w nim pozostaje. Składka jest księgowana na naszych subkontach I i II filaru, przy czym należy pamiętać, że jest to tylko zapis księgowy. ZUS wykorzystuje wpłacane środki na pokrycie wydatków związanych z wypłacaniem bieżących emerytur. Pozostała część składki czyli ok. 15 % księgowane jest na subkoncie II filaru, mamy jednak możliwość przekazać ją do OFE.
OFE i jakie są jego zadania
Co to jest OFE? OFE (otwarty fundusz emerytalny) jest to fundusz emerytalny tworzony i zarządzany prze PTE (powszechne towarzystwo emerytalne). PTE może założyć tylko jeden OFE, który posiada osobowość prawną, ale nie może ogłosić upadłości i podlega nadzorowi KNF (Komisja Nadzoru Finansowego).
Najważniejszym zadaniem OFE jest gromadzenie środków pieniężnych i ich lokowanie za przeznaczeniem na wypłatę emerytury członkom funduszu, po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego. OFE inwestuje w różne instrumenty finansowe: krajowe akcje giełdowe, lokaty bankowe, papiery dłużne czy w zagraniczne papiery wartościowe. Można powiedzieć, że są to „realne pieniądze”, a nie wirtualne, jak w przypadku ZUS. Na 10 lat przed uzyskaniem przez nas uprawnień emerytalnych, stopniowo zebrane środki są przekazywane do ZUS, który będzie nam wypłacał emeryturę.
Po śmierci członka OFE, jego zgromadzone środki podlegają dziedziczeniu. W pierwszej kolejności 50% naszych aktywów jest przekazywane na konto OFE współmałżonka o ile między współmałżonkami istniała ustawowa wspólność majątkowa. Druga część wchodzi w masę spadkową. Możemy również sami zadecydować kto otrzyma te środki wskazując konkretną osobę uposażoną bądź kilka osób uposażonych.
Według podanych danych na stronie KNF, na koniec lipca 2017 do 12 OFE należało blisko 16,4 mln członków, a ich aktywa netto wyniosły 177,6 mld zł.
Wybór OFE
Na rynku istnieje dwanaście otwartych funduszy emerytalnych. Jest więc z czego wybierać. W momencie rozpoczęcia swojej pierwszej pracy, mamy możliwość przekazania 15% swojej składki emerytalnej do wybranego OFE. Stanowi ona 2,92% naszego wynagrodzenia brutto. Czas na podjęcie decyzji to jedynie cztery miesiące od momentu popisania pierwszej umowy o pracę. Jeśli nie dokonamy wyboru, automatycznie ta część składki trafi na subkonto II filaru w ZUS. Jeśli zdecydujemy się na OFE to pamiętajmy, że w okresie tych 4 miesięcy musimy podpisać umowę o członkostwo z wybranym OFE.
Przykładowo stopa zwrotu otwartych funduszy za ostatnie trzy lata (31.03.2014-31.03.2017) wyniosła od 8,166% do 17,377% w zależności od funduszu. Widać, że różnica pomiędzy najlepszym a najgorszym funduszem sięga 9,2%, co pokazuje jak ważne jest porównywanie tego wskaźnika. Należy pamiętać, że wyniki inwestycyjne OFE osiągane w przeszłości mogą się nie powtórzyć, a członkostwo w OFE wiąże się z ryzykiem. Opis ryzyka zawierają prospekty informacyjne OFE publikowane na ich stronach internetowych.
Zmiana OFE
Mamy dwie możliwości zmiany OFE. Pierwsza, to przejście z jednego funduszu do drugiego. Wystarczy podpisać nową umowę z danym funduszem, który resztę formalności załatwi za nas. Wówczas nastąpi przeniesienie naszych środków podczas jednego z czterech transferów w roku: lutym, maju, sierpniu lub listopadzie. Aby skorzystać z transferu w podanych miesiącach, musimy podpisać umowę do 25-go dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc transferowy.
Drugą jest możliwość zdecydowania o tym, czy część naszej składki emerytalnej będzie odprowadzana do OFE czy też nie. Możemy ją podjąć i wyrazić w ściśle określonym czasie, w ustalonych oknach transferowych. Najbliższe okno będzie otwarte od 1 kwietnia do 31 lipca 2020 roku, o ile do tego czasu nie ulegną zmianie przepisy prawa. Wówczas wystarczy złożyć pisemną deklarację w ZUS.
Podstawa prawna
Zasady tworzenia i funkcjonowania OFE regulują dwie ważne ustawy, z którymi warto się zapoznać jeśli chcielibyśmy poszerzyć swoją wiedzę:
- Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.
- Ustawa z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych
Zapowiadane na 2018 r. kolejne zmiany w systemie emerytalnym zakładają przeniesienie 75% aktywów OFE do funduszy inwestycyjnych oraz przekazanie pozostałych 25% na Fundusz Rezerwy Demograficznej.
